OLYMPUS DIGITAL CAMERA
Πολιτισμός

Ιστορία του πολιτισμού:Λαογραφία και εικαστικά: Η δερματοστιξία-Το tatoo της αρχαιότητας-Το σύγχρονο Body Painting ως τέχνη, οι κοινωνικές του διαστάσεις και οι ιατρικές του εφαρμογές

215views

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ : H ΔΕΡΜΟΣΤΙΞΙΑ – ΤΟ TATOO ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ- ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ BODY PAINTING ΩΣ ΤΕΧΝΗ, ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

Γράφει η Μαριλένα Φωκά (ΜΑ) αγιογράφος, κριτικός τέχνης και βιβλίου

 

Το τατουάζ (tattoo) το οποίο είναι πολύ επίκαιρο είναι μια αισθητική παρέμβαση με την εισαγωγή χρωστικής μελάνης στο σώμα μέσω βελόνων για την δημιουργία μόνιμων σχεδίων. Το Βody Painting είναι μια μορφή τέχνης που έχει παρόμοιο αποτέλεσμα με την αποτύπωση σχεδίων πάνω στο ανθρώπινο σώμα χωρίς την χρήση βελόνων, αλλά με την βοήθεια του χρωστήρα και έχει προσωρινό χαρακτήρα. Το μεν τατουάζ εκτελείται από αισθητικό ή από εικαστικό καλλιτέχνη οποίος έχει λάβει ειδική εκπαίδευση και έχει εργαστήριο με ειδικό εξοπλισμό. Το δε Βody Painting, είναι μια σύγχρονη μορφή τέχνης του 20ου αιώνα και εκτελείται πολλές φορές παρουσία κοινού σαν performance, μια και το εικαστικό μοντέλο πρέπει να αφαιρέσει σε κάποιες ώρες τις χρωστικές από το σώμα του.

Μαριλένα Φωκά (ΜΑ)

Το τατουάζ έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα όπου παρόμοια πρακτική ονομαζόταν δερμοστιξία. Όπως συμπεραίνεται από τα γραφόμενα του Δημήτρη Ρήτα, φιλολόγου-συγγραφέα-στιχουργού και διευθυντή Περιφερειακού Θεάτρου Καρδίτσας, η δερμοστιξία είχε αποτροπαϊκό και τιμωρητικό χαρακτήρα. Σύμφωνα με αυτόν όπως ιστορείται στον Ηρόδοτο : «Σύμφωνα με απόφαση του Συνεδρίου των ελληνικών πόλεων, όσοι από τους Έλληνες μήδιζαν από ανάγκη, δεν θα τιμωρούνταν, όσοι όμως πήγαιναν από δειλία ή με τη θέλησή τους στο στρατόπεδο του Ξέρξη, αυτοί θα τιμωρούνταν σκληρά και παραδειγματικά… Οι Θηβαίοι, με αρχηγό τον Λεοντιάδη, μόλις είδαν ότι υπερίσχυαν οι Πέρσες, αποχωρίστηκαν από τους Έλληνες και με τα χέρια προτεταμένα προχώρησαν προς τους βαρβάρους, λέγοντας ότι αυτοί μηδίζουν και ότι ήσαν από τους πρώτους που έδωσαν γην και ύδωρ (σημεία υποταγής) στον Πέρση βασιλιά. Το αποτέλεσμα ήταν να σωθούν, αλλά δεν τους βγήκε πέρα για πέρα σε καλό. Μόλις παρουσιάστηκαν και τους έβαλαν στο χέρι οι βάρβαροι, άλλους τους σκότωσαν (αφού πρόδωσαν την πατρίδα τους, δεν θα πρόδιναν και τους Πέρσες, κάποια άλλη στιγμή;), τους περισσότερους όμως διέταξε ο βασιλιάς Ξέρξης να τους στιγματίσουν με τα βασιλικά στίγματα, αρχίζοντας από τον αρχηγό τους Λεοντιάδη. Έτσι μετά την ήττα των Περσών και τη φυγή τους, ήταν δύσκολο πλέον να επιστρέψουν στη Θήβα ως προδότες και δύσκολο να μείνουν στους Πέρσες, γιατί ήταν άχρηστοι» Ακόμα γίνεται αναφορά και στην τιμωρία των Σαμίων από τους Αθηναίους με «σάμαινα», που ήταν μια δερμοστιξία από κεφάλι γουρουνιού η οποία παρέπεμπε σε πλοίο Σαμιώτικο, σύμφωνα με τον Πλούταρχο στο έργο του Βίοι παράλληλοι, Περικλής.

Η δερμοστιξία δεν συνηθισμένη σαν αισθητική πράξη στην Αρχαία Ελλάδα αλλά ήταν πολλή διαδεδομένη στο μαρκάρισμα των ζώων και στο σημάδεμα των δούλων.

Στο Body Painting η διάρκεια του τατουάζ είναι προσωρινή ή μερικών ημερών κυρίως όταν χρησιμοποιείται η μέθοδος Mehndi με την προσθήκη χέννας στο μίγμα της βαφής. Εφαρμόζεται κυρίως στα χέρια και στο πρόσωπο από λαούς της Ινδίας, της Αφρικής και της Αμερικής ως χαρακτηριστικό της φυλής τους και της κοινωνικής τους θέσης. Τα μείγματα που χρησιμοποιούν π.χ. οι φυλές των ινδιάνων, αποτελούνται από κιμωλία, στάχτη, πηλό, κ.α. Το Body Painting πολλές φορές στην τέχνη εφαρμόζεται ακόμη και σε ζώα όπως άλογα, σε διεθνή φεστιβάλ (εικόνα 1).

Στην τέχνη έχουν πολλές φορές λάβει χώρα εκθέσεις με εικαστικά μοντέλα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό στα οποία οι δημιουργοί όχι μόνο επιδεικνύουν την ζωγραφική τους δεινότητα και την φαντασία τους, αλλά μεταφέρουν και πολιτικά μηνύματα. Σημαντικός εκπρόσωπος του Body Painting στην Ελλάδα, ίσος και πρωτοπόρος είναι ο Κώστας Ευαγγελάτος, εικαστικός, performer, θεωρητικός τέχνης, λογοτέχνης και νομικός. Χαρακτηριστικό δείγμα από την δουλειά του είναι η ANTI-PERFORMANCE με την συμβολή του πολιτικού επιστήμονα – ιστορικού τέχνης Λεόντιου Πετμεζά (εικόνα 2) με συμβολικό Body Painting και ηχηρά μηνύματα όπως και αυτά στο εικαστικό μοντέλο Φώτη Αλεξάνδρου (εικόνα 3) και στον ηθοποιό Τάκη Λουκάτο (εικόνα 4).

Στο εικαστικό Body Painting υπάρχουν τάσεις και σχολές όπως το Body Marbling στην οποία το αποτύπωμα στο σώμα μοιάζει με ορθομαρμάρωση.

Το τατουάζ έχει όμως και ιατρική χρήση. Πολλές γυναίκες έχουν σχηματίσει την άλκω του μαστού τους μετά από αποκατάσταση μαστεκτομής και άντρες έχουν εφαρμόσει τατουάζ σε μέρος της κεφαλής τους μετά από ασθένεια που προκάλεσε αλωπεκία. Ακόμα περισσότερες γυναίκες σήμερα επιλέγουν την λύση του ημι-μόνιμου μακιγιάζ ματιών, χειλιών και τον σχηματισμό φρυδιών.

Στην Βίβλο, στην Παλαιά Διαθήκη στην Γένεση ο ίδιος ο Θεός έβαλε ένα σημάδι στο μέτωπο του πρώτου ανθρωποκτόνου και αδελφοκτόνου Κάιν ώστε να μην τον φονεύσει κάποιος και πάρει επάνω του επταπλάσια αμαρτία. “Οὐχ οὕτως, πᾶς ὁ ἀποκτείνας Κάϊν ἑπτὰ ἐκδικούμενα παραλύσει. καὶ ἔθετο Κύριος ὁ Θεὸς σημεῖον τῷ Κάϊν τοῦ μὴ ἀνελεῖν αὐτὸν πάντα τὸν εὑρίσκοντα αὐτόν (Γένεσις 4,15).

Τέλος, ένα είδος Body Painting μπορεί να θεωρηθεί και το στρατιωτικό καμουφλάζ που γίνεται για λόγους κάλυψης από τον εχθρό (εικόνα 5).

 

(Πηγές : Ελευθερία, Αρχείο Κώστα Ευαγγελάτου, φωτογραφικό υλικό από το διαδίκτυο)

 

 


*Απαγορεύεται ρητά η οποιαδήποτε χρήση, αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, πώληση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, φόρτωση (download), μετάφραση, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά του περιεχομένου, χωρίς την προηγούμενη άδεια των «Συντελεστών» του portoni.gr.